Phòng bệnh giao mùa: Đề phòng đau cổ, vai, gáy

Trở trời khiến rất nhiều người bị đau ở vùng cổ, vai, gáy. Tuy nhẹ hơn so với chứng trúng gió méo miệng, nhưng nếu bệnh nhân chủ quan, không chữa trị ngay sẽ dẫn tới viêm gân cơ, hoặc chèn lên các dây thần kinh khiến bệnh nhân đau nhức, phải chữa trị rất lâu mới dứt bệnh.

Cơ chế gây bệnh

Kể từ đầu mùa lạnh, chị Hà Ly (Hà Nội) đã mấy lần bị đau ở vùng cổ, vai, gáy. Chỉ cần đi xe máy không quàng khăn là bị đau ngay. Có lần gội đầu xong, chị ra đường, khi về thấy nhức một điểm trên vai. Dù đã tự xoa bóp nhưng cảm giác đau ngày càng tăng, chuyển lên cổ, cằm, hai mang tai, rồi đau khắp vùng cổ vai gáy, ngây ngấy như bị sốt, rất khó chịu. Có lần chị cố chịu vài ngày, chứng đau lan xuống cả cánh tay với cảm giác tê bì, nóng rát, hạn chế vận động cột sống cổ...

Theo TS. BS Lương Tài (BV Châm cứu TƯ), chứng đau cổ, vai, gáy gặp ở mọi lứa tuổi do rất nhiều nguyên nhân như: Gội đầu, tắm đêm, đi đêm ngấm sương lạnh, tư thế ngồi sai, tư thế lao động sai... Nhưng chủ yếu vẫn do bị nhiễm lạnh. Ngoài ra, những người phải ngồi lâu ở một tư thế cũng rất hay mắc. Người hay nằm nghiêng, gối cao, lúc ngủ dậy, cũng hay bị cứng cơ, vẹo cổ.

TS. BS Phạm Hữu Lợi (Phó Trưởng khoa Nội, BV Châm cứu TƯ) cho biết, tuổi trung niên hệ mạch máu đã giảm tính dẻo dai, đàn hồi nên hay bị đau cổ, vai, gáy, ảnh hưởng lớn đến công việc, sinh hoạt hằng ngày. Chứng đau cổ, vai, gáy nhẹ chỉ cần châm cứu, xoa bóp 1-2 lần là khỏi. Nhưng để xuống tới huyệt phế du là đã bị nhiễm lạnh lâu, ngấm sâu vào cơ thể, chữa sẽ lâu hơn. Nếu cơ bị co lâu ngày làm máu lưu thông kém, các khe đốt sống cổ co hẹp chèn ép lên các dây thần kinh vai, gáy khiến bệnh nhân đau đớn và làm suy thoái đốt sống cổ nhanh hơn.

Không tự lắc cổ, xoay vặn mình

Theo TS.BS Phạm Hữu Lợi, một trong những sai lầm bệnh nhân hay mắc phải là thường đắp khăn lạnh vào chỗ đau ở vùng cổ, vai, gáy để mong giảm đau. Điều này rất nguy hiểm vì những vùng trên bị đau do trúng phong hàn, khi gặp lạnh sẽ càng thêm đau.

Một thói quen khác nguy hiểm không kém là tự lắc cổ khi đau mỏi và xoay vặn mình khi ngủ dậy. BS Phạm Hữu Lợi cho biết, BV Châm cứu TƯ vừa điều trị cho một bệnh nhân khi bị đau mỏi cổ đã lắc cổ mạnh một cái. Hậu quả là bị trật khớp cổ, phải đi cấp cứu, may mà chưa nguy tới tính mạng.

Bác sĩ Phạm Hữu Lợi khuyên, khi đau cổ vai gáy chỉ nên vận động nhẹ nhàng, không nên vận động mạnh, cũng không lắc cổ. Chỉ nên vận động mạnh khi có chỉ định của bác sĩ.

Chữa Tây y hay Đông y?

Chứng đau cổ, vai, gáy chỉ cần đến các cơ sở y tế điều trị (thường là ngoại trú) bằng cách châm cứu, xoa bóp, vật lý trị liệu rất hiệu quả. Tuỳ nguyên nhân, mức độ bệnh thầy thuốc sẽ điện châm hay thủy châm, ôn châm vùng cổ, vai, gáy, kết hợp xoa bóp, bấm huyệt vận động nhẹ nhàng cổ và khớp vai... Hoặc dùng máy từ nhiệt chườm nóng kết hợp uống thuốc giãn cơ... Nếu bệnh nhẹ, chỉ cần châm cứu trị liệu 2 ngày là khỏi, bệnh nặng thì mất khoảng 2-3 tuần. Nếu đau xuống tới huyệt phế du sẽ điều trị ôn châm (vừa châm cứu, vừa hơ ngải vào đốc kim làm kim nóng, lan tới huyệt để trị hàn). Với Tây y, chứng đau cổ, vai, gáy do thời tiết thường được bác sĩ chuyên khoa chỉ định dùng thuốc giảm đau, giãn cơ, hoặc cao dán, ưu điểm là nhanh khỏi nhưng hết thuốc có thể sẽ bị đau lại và hay tái phát.

Một số trường hợp đau cổ, vai, gáy nhẹ bệnh nhân có thể xoa bóp nhẹ nhàng ở cổ và vai bằng dầu nóng sẽ cảm thấy dễ chịu. Cách nữa là hơ nóng ngải cứu cho vào khăn chườm nóng vào vùng cổ, vai, gáy. Hỗ trợ thêm bằng các động tác day xoa, vỗ, gõ.

BS Nguyễn Hữu Lợi khuyến cáo, khi điều trị, người bệnh cố gắng chữa trị dứt điểm, chớ thấy hơi bình thường đã bỏ vì khi ấy hàn khí tích trong cơ thể vẫn còn, khi trái gió trở trời, gặp lạnh là tái phát.

NÊN:

• Bổ sung khoáng chất cho cơ thể như canxi, kali và các vitamin C, B, E.
• Đi khám bệnh khi có dấu hiệu đau vùng cổ, vai, gáy với những người làm công việc văn phòng.
• Tập các động tác dưỡng sinh ưỡn cổ như cúi đầu về phía trước, ngửa đầu ra phía sau, sau đó nghiêng đầu sang trái, sang phải rồi xoay tròn đầu và cổ, cử động cổ lên xuống rất tốt với cổ, vai, gáy.
• Ngồi đúng tư thế bằng cách luôn giữ ngực thẳng, cằm hơi cúi về phía trước, lưng và cột sống cùng nằm trên một đường thẳng, tránh nghiêng cổ lâu một phía.
• Đứng đúng tư thế bằng cách giữ thẳng ngực, eo và lưng tạo thành một đường cong tự nhiên.
• Thay đổi tư thế để cơ bắp vùng vai, gáy được thư giãn.
• Khi lái xe, đầu gối để cong vuông góc, tay và vai tạo ra đường cong tự nhiên, phần eo lưng phải có điểm tựa, cổ giữ thẳng sẽ giảm tổn thương vai, cổ.
• Chỉ nên gối cao khoảng 10cm khi ngủ, vừa khít với độ cong sinh lý sau gáy.

KHÔNG NÊN:

• Hở gáy khi đi xe máy mùa lạnh, vì ở gáy có huyệt phong trì, đi xe máy gió tạt vào làm các huyệt này nhiễm lạnh là bị đau cổ, vai, gáy.
• Gội đầu lâu. Các huyệt phong trì lạnh cũng bị đau cổ, vai, gáy.
• Để tóc ướt ra đường vì gió thổi, hơi nước bốc lên sẽ lấy nhiệt của cơ thể, chỗ gáy bị lạnh sẽ gây đau vùng cổ, vai, gáy, thậm chí bị cảm.
• Nhảy ngay vào bồn khi tắm.
• Xối nước thẳng vào đầu, thân mình.
• Cúi đầu quá nhiều về phía trước khi ngồi học, đọc sách, làm việc…
• Căng cổ ngước nhìn lên cao lâu.
• Xoay đầu thường xuyên về bên đau.
• Nâng hoặc kéo một vật với cổ gập, đọc sách với tư thế cổ gập lâu.
• Ngủ với gối cao đầu hoặc nhiều gối...